Nagpur ‘संत्र्यांचे शहर’ म्हणून ओळखले जाणारे नागपूर शहर हे भारतातील शिक्षणाचे आणि तंत्रज्ञानाचे महत्वाचे केंद्र बनत आहे. देशाच्या मध्यभागी असणे आणि पायाभूत सुविधा आणि तंत्रज्ञानात चालू असलेली गुंतवणूक हे या शहरासाठी फायद्याचे ठरते आहे. त्यामुळे विद्यार्थ्यांसाठी असलेल्या संधी खूप चांगल्या दिसत आहेत. विद्यार्थ्यांसाठी येथे काय काय भविष्याच्या दृष्टीने चांगल्या पद्धतीने विकसित होत आहे हे सविस्तर जाणून घेऊया.
शैक्षणिक क्षेत्र (Nagpur):
नागपूर मध्ये अनेक प्रतिष्ठित शैक्षणिक संस्था आहेत ज्यामध्ये इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ मॅनेजमेंट (IIM), विश्वेश्वरय्या नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी (VNIT), राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज नागपूर विद्यापीठ आदी मोठी नावे आहेत. ही सर्व संस्था केवळ उच्च दर्जाचे शिक्षण प्रदान करतातच पण तेथे अभिनव संशोधनसुद्धा चालते. असे करून ती विद्यार्थ्यांसाठी भविष्य घडवण्यासाठी चांगला पाया तयार करतात.
तंत्रज्ञानातील विस्तार(Nagpur):
नागपुरात अलीकडे मोठ्या प्रमाणात तंत्रज्ञानाशी संबंधित गुंतवणूक सुरु आहे. शहरी वाढ , डिजिटल कनेक्टिव्हिटी वाढवणे , टिकाव निर्माण करणारे विकासी आचार अश्या पद्धतीने महाराष्ट्र राज्य सरकारने नागपूरचे “स्मार्ट सिटी” बनवण्यासाठी पुढाकार घेतला आहे. यामध्ये IT पार्क आणि अनेक मोठ्या टेक कंपन्या शहरात आणि शहरांभोवती काम करण्यास चालू झाल्या आहेत. त्यामुळे तंत्रज्ञानाशी संबंधित शिक्षण आणि नवीन रोजगाराच्या संधी मोठ्या प्रमाणात विद्यार्थ्यांना मिळू शकतील.
स्टार्टअप इकोसिस्टम(Nagpur):
नागपूरची स्टार्टअप इकोसिस्टम चांगलीच जोर पकडत आहे. सरकारचे पुढाकार, शैक्षणिक संस्थांची मदत आणि तरुण जोश या तिन्ही गोष्टीमुळे असे वातावरण बनले आहे. कृषी क्षेत्रांत नवीन तंत्रज्ञान, शिक्षणातले डिजिटल पर्याय, आरोग्यक्षेत्रातील नवे बदल इत्यादी गोष्टींमध्ये नागपूरचे विद्यार्थी मोठ्या प्रमाणात सहभागी झाले आहेत. ही सर्व कामे स्थानिक अर्थव्यवस्था अधिक बळकट करतात आणि आधुनिक तंत्रज्ञानांशिवाय जगायचा अशक्य असेल त्यासाठी चांगले पर्याय निर्माण करतात. या क्षेत्रांतले स्टार्टअप आणि त्यामधील योगदान यावर खूप लक्ष केंद्रित करून विद्यार्थ्यांमध्ये उद्यमशिलता विकसित करण्याचा नागपूरमधल्या शैक्षणिक संस्था प्रयत्न करतात.
रोजगाराच्या संधी(Nagpur):
IT क्षेत्र वाढत असल्याने आणि MIHAN ( मल्टी-मोडल इंटरनॅशनल हब एअरपोर्ट ऍट नागपूर) सुरु झाल्याने लॉजिस्टिक ते एरोस्पेस पर्यंतच्या क्षेत्रांत खूप सारी रोजगाराची क्षेत्र निर्मिती होणार आहे. या विकासामुळे अनेक आंतरराष्ट्रीय कंपन्या नागपूरमध्ये येतील आणि त्यासोबत आंतरराष्ट्रीय प्रोजेक्ट आणि नवीन तंत्रज्ञान यावर विद्यार्थ्यांना काम करण्याी संधी देतील.
कौशल्याचा विकास आणि संशोधन(Nagpur):
राष्ट्रीय शिक्षण धोरण (NEP) २०२० मध्ये दिलेल्या समतोल, बहुआयामी शिक्षण या संकल्पनांवर लक्ष केंद्रित करत नागपूरच्या संस्था कौशल्याच्या विकासावर आणि संशोधनावर प्रकर्षाने भर देत आहेत. कृत्रिम बुद्धिमत्ता, मशीन लर्निंग, अक्षय ऊर्जा, आणि निसर्गाप्रती टिकू शकेल असे तंत्रज्ञान हे नवनवीन अभ्यासक्रम विद्यार्थ्यांसमोर आणले जात आहेत आणि म्हणून भविष्यातील नव्या नोकरीच्या मार्गांत त्यांच्या उपयोग होवू शकतो असा प्रयत्न चालू आहे.
समोरील असणारी आव्हाने आणि उत्तर
भविष्य उज्ज्वल वाटत असले तरी काही आव्हाने देखील या वाटांवर मधे येणार आहेत. त्यामध्ये सुधारित पायाभूत सुविधा, शिक्षण क्षेत्र आणि प्रत्यक्ष रोजगार यामधले ताळमेळ साधणे, नवीन संशोधन प्रकल्पासाठी लागणारा आर्थीक पाठबळ अशा समस्या आहेत. परंतु सरकार, शैक्षणिक संस्था आणि खाजगी क्षेत्र या सर्वानी एकत्रित प्रयत्न घेतले तर हे सोडवणे शक्य आहे आणि म्हणूनच विद्यार्थ्यांसाठी भविष्यात येणाऱ्या चांगल्या संधी नक्कीच त्यांना स्वागत करण्यास सक्षम बनवता येईल.
निष्कर्ष
नागपूर येथील विद्यार्थ्यांचे भविष्य शहराच्या तांत्रिक आणि शैक्षणिक प्रगतीवर अंतर्गत अवलंबून आहे. नागपूर हे तंत्रज्ञानाचे केंद बनत असल्याने येथील विद्यार्थ्यांना अभिनव शिक्षण, संशोधन आणि उद्योगात कार्य करण्याची मर्यादा नसणारी संधी आहे. शिक्षण, कौशल्यविकास आणि उद्योग क्षेत्र- शिक्षणक्षेत्र सहकार्य इत्यादी गोष्टी करून असे वातावरण बनवता येईल जे आपल्या विद्यार्थ्यांस पोषक असेल. योग्य असे धोरण राबवून योग्य उपयोजना नागपूर केवळ स्वतःच्या शहरामधीलच नाही तर संपुर्ण देशातले आणि जगातले विद्यार्थी आणि अभ्यासक आपल्याकडे ओढू शकते आणि हे अग्रगण्य शिक्षण – आणि तंत्रज्ञानमय शहर बन्ण्याची क्ष्मता नागपूर शहरात नक्कीच आहे.